KHÂU DỰ BÁO THỊ TRƯỜNG CÒN YẾU, THIẾU

Trong hai ngày 24-25/3, tại TP.HCM đã diễn ra Hội thảo triển vọng thị trường Nông nghiệp VN 2009, các giải pháp về chiến lược và chính sách quan trọng tập được trung vào 3 mặt hàng chính có thế mạnh xuất khẩu của VN như cà phê, chăn nuôi, lúa gạo…

Về cà phê: TS. Nestor Osorio, GĐ điều hành Tổ chức cà phê thế giới đã nhìn nhận về tổng quan, cây cà phê được trồng ở hầu hết các quốc gia có nền kinh tế đang phát triển. Brazil là nước đứng đầu thế giới về sản lượng và diện tích cà phê (chiếm khoảng 33%). Do vậy sự biến động sản lượng cà phê của thị trường nước này cũng sẽ ảnh hưởng đến sản lượng cà phê của toàn thế giới. Sau Brazil, Việt Nam và Colombia cũng là những nước sản xuất cà phê quan trọng. Tổng lượng cà phê của cả 3 nước chiếm tới 58% trên tổng sản lượng cà phê thế giới. Trong đó, Brazil và Colombia sản xuất cà phê Arabica lớn nhất, còn VN sản xuất cà phê Rubusta nhất thế giới. Colombia, cũng là nhà sản xuất cà phê chế biến ướt lớn nhất (với 300.000 ha) và đất nước này hiện đang có chính sách phát triển loại cà phê này sang nhiều nước khác. Ông Nestor Osorio đánh giá cao sự phát triển của ngành cà phê VN trong những năm gần đây, đóng vai trò quan trọng đối với thị trường cà phê Châu á và trên thế giới. Ở VN cây cà phê cũng đã mang lại nguồn thu nhập quan trọng cho nhiều nông hộ, đặc biệt ở vùng núi và khu vực nông thôn. Thống kê cho thấy, riêng mặt hàng cà phê chiếm khoảng 8% tổng giá trị nông sản và 15% giá trị xuất khẩu nông nghiệp của VN.
Bà Trần Thị Quỳnh Chi, Viện Chính sách và chiến lược PT NNNT cho hay, ngay từ đầu thập kỷ 90 diện tích cây cà phê thâm canh của VN đã tăng mạnh, đặc biệt có thời điểm ở vùng Tây Nguyên (ĐăkLăc, Lâm Đồng) diện tích cà phê tăng đột biến, nhưng từ sau năm 2004 đến nay diện tích cà phê VN đã dần ổn định. Tuy nhiên, năm qua tình hình sản xuất cà phê ở VN có nhiều biến động, ảnh hưởng mạnh do thời tiết thất thường, khiến năng suất và sản lượng cà phê bị giảm sút đáng kể, còn chi phí sản xuất cũng tăng gấp đôi. Năm 2008, cà phê VN đã xuất khẩu được trên 100 nước trên thế giới. Giá cà phê đã tăng mạnh trong những tháng đầu năm, nhưng đến cuối năm lại giảm mạnh do ảnh hưởng sự khủng hoảng giảm phát. Chiếm khoảng 20 % DN gặp khó khăn (trong đó chiếm phân nửa là DN vừa và nhỏ), khiến nhiều DN có thể bị phá sản. Theo ông Nguyễn Anh Tuấn – DN Cà phê Control ĐắkLắk, chính yếu tố chất lượng đã ảnh hưởng đến uy tín và giá trị thương phẩm của cà phê. Ngoài ra, giá cả thị trường cà phê có thể còn bị ảnh hưởng do nhiều vấn đề khác như điều kiện khí hậu, đất đai, kể cả, chính trị xã hội…
Còn nghiên cứu của các chuyên gia cà phê, bình quân đầu người ở VN lượng tiêu thụ cà phê chỉ bằng 1/10 hoặc 1/20 của Brazil. Thực tế nhiều DN đã tiêu tốn tới hàng triệu đô la để quảng bá sản phẩm nhưng vẫn không hiệu quả vì không nắm bắt được nhu cầu của người tiêu dùng trong nước. Vì vậy, cần có một chính sách cụ thể cho ngành hàng cà phê phát triển bền vững. Việc quản lý chất lượng cà phê phải được thực hiện trong suốt quá trình từ khâu trồng trọt, chăm sóc, thu hoạch, chế biến và bảo quản.
Về chăn nuôi: TS.Mohammad Jabbar, Viện nghiên cứu chăn nuôi quốc tế nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc xây dựng chiến lược đẩy mạnh xuất khẩu. Đáng lưu ý nhất là vấn đề tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm cho thị trường nội địa và xuất khẩu, cần phải đi vào sản xuất CN hóa và chăn nuôi tập trung. Ông Hoàng Kim Giao, Cục trưởng Cục chăn nuôi cũng thống nhất quan điểm, sẽ hướng tới sản xuất chăn nuôi theo quy mô trang trại, công nghiệp. Đồng thời nghiên cứu chính sách hỗ trợ cho các cơ sở chăn nuôi trang trại, công nghiệp, cơ sở giết mổ, chế biến gia súc gia cầm đều phải có hệ thống xử lý chất thải, bảo vệ môi trường và quản lý chặt chẽ dịch bệnh.
Về nông nghiệp lúa gạo: Theo TS. Đặng Kim Sơn, Viện trưởng Viện Chính sách & chiến lược PTNNNT, khẳng định rằng chưa bao giờ việc phân tích, dự báo thị trường lại cần thiết như hiện nay, nhất là trong lĩnh vực lúa gạo, cà phê, chăn nuôi khả năng dự báo thị trường còn rất khó. Qua đây cho thấy vấn đề dự báo và sự nắm bắt thông tin của chúng ta không tốt vì thế người làm chính sách không phản ứng kịp tình hình, không ra quyết định kịp thời. Các chính sách hỗ trợ của Nhà nước cần phải được đẩy mạnh, tăng cường nguồn vốn cho nông nghiệp. Theo khuyến cáo chung của Bộ NN-PTNT, người nông dân không nên mở rộng diện tích sản xuất, nên đi vào thâm canh tằng năng xuất, sản lượng. Đồng thời xây dựng lại hệ thống tiếp thị, cải tiến khâu chế biến bảo quản để nâng cao giá trị cho sản phẩm nông sản. Cần chuyển đổi cơ cấu, đổi mối tư duy sản xuất của người nông dân để khôi phục phát triển kinh tế.
Các chất vấn “nóng” về vấn đề cơ chế chính sách liên quan đến lĩnh vực: tiếp cận thị trường, chất lượng sản phẩm, tăng cường năng lực, chính sách điều hành, hay sự phối hợp với các đối tác…đã được các đại biểu thẳng thắn trao đổi tại hội tảo này. Ngoài ra, nhiều ý kiến cũng tập trung đề cập đến chính sách hỗ trợ kích cầu, phát triển nghề chăn nuôi, xây dựng hệ thống kho dự trữ; hay làm thế nào để giữ mức tăng trưởng ổn định chất lượng, giá cả thị trường. Trước những biến động về giá trong sản xuất nông nghiệp, vậy có chính sách nào hỗ trợ thị trường nông sản bền vững đảm bảo cho người dân yên tâm sản xuất. Vấn đề bảo hiểm nông nghiệp cũng được đặt ra nhằm hỗ trợ phòng tránh rủi ro trong sản xuất do thiên tai mang lại…

Minh Sáng (NNVN)

TS.Võ Trí Thành, Trưởng ban Nghiên cứu chính sách hội nhập kinh tế quốc tế, Viện nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương: Sự khủng hoảng toàn cầu đã kéo theo những hệ lụy về sản xuất, tác động trực tiếp đến ngành nông nghiệp. Những mặt chịu ảnh hưởng rất lớn, như giá cao su đã sụt giảm rất mạnh do nhu cầu cao su thế giới giảm, là nguyên nhân làm giảm sản xuất. Để phát triển ngành nông nghiệp phải nhìn nhận trong tổng thể phát triển toàn bộ nền kinh tế. Nông nghiệp phát triển bền vững cần phải tích tụ đất đai sẽ tạo ra được quy mô sản xuất lớn và ứng dụng KHKT mới tăng được năng suất.