Xuất khẩu thủy sản chật vật vì bảo hộ

Xuất khẩu thủy sản trong quý 1 của nước ta đã giảm 8% cả về số lượng lẫn giá trị. Hơn nữa, xu hướng “gây khó dễ” từ một số thị trường lớn đã và đang tạo áp lực cho các doanh nghiệp trong nước.
Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, trong quý I, thị trường nhập khẩu hàng thủy sản của Việt Nam đã co hẹp dần, còn 122 thị trường, giảm 37 thị trường so với cùng kỳ năm 2008. Điều này khiến sản lượng, giá trị của hầu hết các sản phẩm thủy sản xuất khẩu đều giảm mạnh.
Đã khó lại thêm “bó”

Sự sụt giảm tập trung chủ yếu ở các thị trường lớn như châu Âu, Nhật Bản, Mỹ, phần vì nhu cầu tiêu thụ giảm, phần khác do các nước này thắt chặt chính sách bảo hộ hàng nông, lâm, thủy hải sản trong nước, khiến các doanh nghiệp xuất khẩu nước ta ngày một khó khăn hơn.Theo dự báo của VASEP, ngày càng có nhiều thị trường tiêu thụ cá tra, cá basa của Việt Nam như Pháp, Tây Ban Nha, Italy, Ai Cập, Mỹ… đã và đang sử dụng các phương tiện truyền thông vào mục đích “bôi bẩn” nhằm hạ bệ sản phẩm nước ta. Những sự cố tại thị trường Ai Cập, Italy hay thị trường Nga (mới nối lại)…. thời gian vừa qua là minh chứng rõ nhất. “Sắp tới, các doanh nghiệp phải đối mặt với chính sách mới của ngành nông nghiệp Mỹ và cuộc thanh tra chất lượng thủy sản từ phía EU”, ông Nguyễn Hữu Dũng, Chủ tịch Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam khuyến cáo, các doanh nghiệp sẽ phải quen dần với những chính sách bảo hộ kiểu “sáng đúng, chiều sai, sáng mai lại đúng” từ các thị trường nhập khẩu, đặc biệt là Mỹ.Bên cạnh đó, sức cạnh tranh còn yếu cũng là nguyên nhân khiến khả năng tìm kiếm, chiếm lĩnh thị trường của các mặt hàng thủy sản Việt Nam thêm chật vật. Siết lại tiêu chuẩn xuất khẩuChưa hết nỗi lo đầu ra, các doanh nghiệp trong nước còn phải đối diện với hàng loạt những khó khăn từ những yếu tố đầu vào. Ba vướng mắc lớn nhất hiện nay là quy định hạn chế sản xuất giờ cao điểm, giá thức ăn cho thủy sản tăng cao và tỷ giá, khiến tính cạnh tranh của hàng thủy sản Việt Nam thêm yếu. Ông Chu Văn An, Phó tổng giám đốc Công ty thủy sản Minh Phú lấy ví dụ: Giá tôm xuất khẩu của Việt Nam luôn thấp hơn giá tôm cùng loại của Thái Lan từ 0,1đến 0,2USD một kg, trong khi đó chi phí đầu vào của chúng ta luôn cao hơn các nước từ 15.000 đến 30.000 đồng một kg. Nghịch lý này giải thích vì sao, cả người nuôi lẫn doanh nghiệp trong nước luôn than trời vì xuất khẩu nhiều mà lãi không được bao nhiêu. Theo ông An, nguyên nhân chủ yếu là do chi phí thức ăn chăn nuôi, yếu tố chiếm 60 đến 70% chi phí thành phẩm. Hầu hết các nhà máy thức ăn cho cá, tôm hiện nay đều có yếu tố nước ngoài, và việc bị làm giá là chuyện khó tránh khỏi. “Đơn cử năm 2008, thức ăn cho tôm tăng từ 14.500 đồng một kg lên 22.000 đồng một kg, sau đó giá nguyên liệu sản xuất thức ăn đồng loạt giảm từ 30 đến 50% nhưng giá thức ăn thành phẩm chỉ giảm có 500đồng một kg. Giờ giá nguyên liệu nhập nhích lên, các công ty lại rục rịch tăng giá”, ông An lo lắng.Thứ trưởng Bộ NN-PTNN, ông Lương Lê Phương lưu ý thêm, sở dĩ các sản phẩm xuất khẩu dễ bị phía nước ngoài “bắt thóp” bằng những lý do như: nhiễm khuẩn, dư lượng kháng sinh vượt mức cho phép… một phần do nhiều cơ sở, xí nghiệp nhỏ lẻ không đủ điều kiện sản xuất, chế biến vẫn được phép xuất khẩu. Hơn nữa thói quen “đổ bộ ào ạt” vào cùng một thị trường dễ gây những “cú sốc” về cung cầu cho các nhà nhập khẩu, tạo ác cảm cho các doanh nghiệp bản địa. “Vì vậy cần phải tính đến tiêu chuẩn cho các doanh nghiệp xuất khẩu, đồng thời thành lập những ban điều phối ở từng thị trường để cân bằng cung cầu”, ông Phương nói.
Đăng Thư